An toàn lao động thay đổi ra sao khi có robot và AI?
Robot và AI đang giúp doanh nghiệp tự động hóa công việc nguy hiểm và giám sát rủi ro hiệu quả hơn. Các hệ thống này góp phần nâng cao an toàn lao động và chủ động ứng phó với tình huống khẩn cấp. Doanh nghiệp có thể bắt đầu từ quy trình đơn giản để triển khai dễ dàng.
Việc ứng dụng công nghệ hiện đại đang đóng vai trò then chốt trong nâng cao hiệu quả sản xuất và đảm bảo an toàn lao động. Sự kết hợp giữa robot và trí tuệ nhân tạo đang giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro và giảm thiểu tai nạn.
Ứng dụng robot vào quy trình thay thế công việc nguy hiểm
Robot công nghiệp ngày càng phổ biến nhờ khả năng tự động hóa các quy trình có rủi ro cao như hàn, bốc xếp hay làm việc trong môi trường độc hại. Các thiết bị này không mệt mỏi, không mất tập trung, và thực hiện thao tác lặp lại với độ chính xác cao, giúp loại bỏ phần lớn sai sót do con người gây ra. Sự thay thế này không chỉ nâng cao năng suất mà còn là giải pháp trực tiếp để đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ người lao động khỏi những chấn thương phổ biến tại nơi làm việc.
Giám sát và phản ứng thông minh bằng trí tuệ nhân tạo
AI đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát hệ thống làm việc nhờ cảm biến và phần mềm phân tích dữ liệu theo thời gian thực. Những bất thường trong hành vi nhân viên hay điều kiện môi trường đều được phát hiện sớm, từ đó cảnh báo hoặc tự động ngắt thiết bị để tránh sự cố. Khả năng phân tích này giúp hình thành các giải pháp nâng cao an toàn lao động từ dữ liệu, thay vì chỉ dựa vào phản ứng sau tai nạn.
Hình 1. Ứng dụng AI trong an toàn lao động
Dự đoán bảo trì và xử lý sự cố chủ động
AI còn được ứng dụng để thu thập dữ liệu hiệu suất thiết bị thông qua cảm biến kết nối (IoT), từ đó đưa ra cảnh báo sớm về nhu cầu bảo trì. Điều này giúp giảm thiểu tình trạng máy móc hỏng bất ngờ, vốn là nguyên nhân phổ biến gây tai nạn nghiêm trọng. Tận dụng tính năng dự đoán bảo trì không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn góp phần bảo vệ hệ thống vận hành và an toàn lao động một cách toàn diện.
Cải tiến giao thức an toàn và phối hợp người – máy
Tại nơi làm việc hiện đại, robot và con người cùng chia sẻ không gian nên các giao thức an toàn cần được thiết kế lại. Việc gắn biển báo, lắp rào chắn hoặc khóa vật lý như lockout tagout là biện pháp kiểm soát khu vực vận hành robot. Với robot cộng tác (cobot), cần bổ sung cảm biến dừng khẩn cấp để giảm thiểu rủi ro va chạm. Cách tiếp cận đồng bộ giữa thiết bị và quy trình tạo ra môi trường vận hành an toàn, góp phần bảo vệ người lao động hiệu quả hơn.
Hình 2. Robot cộng tác và an toàn con người
Đào tạo AI và bắt đầu từ những bước nhỏ
Do AI hoạt động theo thuật toán, việc đào tạo nhân viên hiểu cách tương tác với hệ thống tự động là rất quan trọng. Doanh nghiệp cần kiểm thử AI để loại bỏ thiên kiến trong cảm biến, đảm bảo AI không gây nguy hiểm cho người khuyết tật hoặc người có đặc điểm ngoại hình khác biệt. Bắt đầu từ việc áp dụng AI tại các vị trí đơn giản, lặp lại nhưng nguy hiểm sẽ giúp xây dựng nền tảng giải pháp nâng cao an toàn lao động mà không cần thay đổi toàn bộ quy trình ngay lập tức.
Robot và AI đang góp phần định hình lại các tiêu chuẩn an toàn lao động trong môi trường hiện đại. Doanh nghiệp cần chủ động đánh giá, đào tạo và điều chỉnh phù hợp với sự phát triển công nghệ. Nếu triển khai đúng cách, các giải pháp này sẽ tối ưu hiệu quả sản xuất và tăng cường an toàn lao động cho người vận hành.
