Cần biết gì về bảo trì máy phát điện ô tô?

Trong hệ thống xe ô tô hiện đại, máy phát điện đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho các thiết bị điện tử và duy trì trạng thái sạc của ắc-quy. Dù ít khi gặp sự cố, máy phát điện vẫn cần được bảo dưỡng đúng cách để đảm bảo hoạt động ổn định và tránh những tình huống xe đột ngột dừng hoạt động. Hiểu về cấu tạo và cách bảo dưỡng máy phát điện sẽ giúp người sử dụng xe duy trì hiệu suất vận hành tốt nhất và giảm thiểu rủi ro khi di chuyển.

Tổng quát về máy phát điện ô tô

Khái niệm

Máy phát điện ô tô (alternator) là thiết bị tạo ra điện năng cho xe. Trước đây, loại máy phát một chiều có tên gọi “dynamo” được sử dụng, nhưng do hiệu suất thấp, hiện nay máy phát điện xoay chiều (alternator) được ứng dụng rộng rãi hơn. Máy phát điện hoạt động dựa trên chuyển động quay của động cơ khi xe đang chạy. Điện năng tạo ra bởi máy phát điện này chủ yếu được tích trữ trong ắc-quy, đồng thời cung cấp cho các thiết bị điện trên xe.

Hình 1. Tổng quan về máy phát điện ô tô

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Cấu tạo máy phát điện ô tô bao gồm rotor (phần quay) và stator (phần tĩnh). Rotor được quay nhờ dây đai truyền từ trục khuỷu động cơ. Quá trình quay này tạo ra từ trường xoay, làm cho dòng điện cảm ứng chảy qua ba cuộn dây của stator, tạo ra dòng điện xoay chiều ba pha. Dòng điện này sau đó được chỉnh lưu thành điện một chiều nhờ mạch chỉnh lưu (rectifier).

Điện từ ắc-quy được cấp cho cuộn dây của rotor thông qua chổi than và vòng trượt. Vì cường độ dòng điện của cuộn rotor nếu giữ cố định sẽ làm điện áp đầu ra thay đổi theo tốc độ quay của động cơ, nên một mạch điều chỉnh điện áp IC (IC regulator) được lắp vào để duy trì mức điện áp thích hợp cho ắc-quy, thường là 14V.

Phương pháp bảo dưỡng máy phát điện ô tô

Máy phát điện ô tô là một bộ phận ít khi gặp trục trặc, nhưng khi có vấn đề, nó có thể khiến xe không thể tiếp tục vận hành. Tuy nhiên, ngay cả khi máy phát điện ngừng hoạt động, xe vẫn có thể chạy trong một thời gian ngắn nhờ nguồn điện từ ắc-quy. Khi ắc-quy hết điện, động cơ sẽ ngừng hoạt động và không thể khởi động lại. Bảo dưỡng máy phát điện chủ yếu bao gồm kiểm tra dây đai và điện áp. Để tiến hành bảo dưỡng, hãy chuẩn bị thước đo, máy đo điện áp, và cờ lê trước khi bắt tay vào nhiệm vụ.

Bảo dưỡng dây đai máy phát điện

Dây đai của máy phát điện nếu bị giãn và lỏng sẽ gây trượt khi chịu lực mạnh, dẫn đến không truyền động đủ tốt. Bên cạnh đó, dây đai có thể bị đứt do lão hóa sau thời gian dài sử dụng. Do đó, hãy kiểm tra độ căng và tình trạng của dây đai thường xuyên.

Để kiểm tra độ căng của dây đai, bạn dùng lực khoảng 10kg ấn vào phần giữa hai bánh xe puli và đo xem dây đai dịch chuyển bao nhiêu cm. Có thể sử dụng thiết bị đo độ căng dây đai chuyên dụng, nhưng cũng có thể dùng ngón cái của mình để kiểm tra một cách thủ công. Nếu dây đai chỉ dịch chuyển trong khoảng 1cm là đạt chuẩn. Tuy nhiên, nếu phát hiện vết nứt trên bề mặt dây, cần phải thay thế ngay do dây đã xuống cấp.

Hình 2. Dây đai máy phát điện ô tô

Nếu cần điều chỉnh độ căng của dây đai, hãy kiểm tra xem xe có trang bị bộ điều chỉnh hay không. Một số xe không có bộ điều chỉnh và việc điều chỉnh trong trường hợp này rất phức tạp, tốt nhất nên nhờ đến sự trợ giúp của kỹ thuật viên chuyên nghiệp.

Cách đo điện áp máy phát điện

Thực tế, cần đo cả dòng điện bằng kẹp dòng, nhưng bạn có thể kiểm tra đơn giản bằng cách đo điện áp. Bạn cần máy đo và một người giúp giữ tốc độ động cơ ở mức 2000 vòng/phút.

Hình 3. Đo điện áp máy phát điện

Đo điện áp tại điểm nối B của máy phát (nằm ở bên cạnh máy phát, có dây dẫn dày ra từ một nắp nhựa hoặc cao su) với thân xe. Trước khi đo, hãy tắt tất cả các thiết bị điện khác của xe. Kẹp dây màu đen của máy đo vào phần kim loại của máy phát, sau đó đưa đầu dây đỏ vào điểm nối B và giữ động cơ ở mức 2000 vòng/phút. Nếu điện áp đo được nằm trong khoảng 14V đến 15V, đó là giá trị phù hợp.

Nếu điện áp thấp hơn hoặc vượt quá 15V, hoặc điện áp tăng khi tăng tốc động cơ, rất có thể máy phát điện có vấn đề và bạn nên nhờ sự hỗ trợ của kỹ thuật viên chuyên nghiệp.

Nguồn: Theo website chính hãng của Monotaro