Hư hỏng ổ trục – Nguyên nhân và giải pháp

Ổ trục là bộ phận quan trọng đảm bảo hoạt động ổn định cho hệ thống cơ khí công nghiệp. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, nhiều yếu tố có thể gây ra hư hỏng ổ trục nghiêm trọng. Việc nhận biết nguyên nhân và hậu quả giúp doanh nghiệp chủ động trong phòng ngừa và bảo trì.

Phân loại hư hỏng ổ trục

• Hư hỏng do nứt: Đây là một trong những dạng hư hỏng ổ trục phổ biến nhất. Trong quá trình vận hành, tải trọng tuần hoàn sẽ làm phát sinh và lan rộng các vết nứt, cuối cùng dẫn đến hỏng hóc.
• Hư hỏng do mài mòn: Gồm mài mòn do ma sát và do hạt rắn. Hạt bụi, mạt kim loại có thể lọt vào trong, gây xước và lõm trên bề mặt, góp phần gây hư hỏng ổ trục nhanh chóng.
• Hư hỏng do lệch tâm: Khi trục và ổ trục không lắp đồng tâm, lực tác động không đều sẽ khiến ổ trục biến dạng, nứt gãy – là một nguyên nhân gây hỏng ổ trục phổ biến trong lắp ráp sai kỹ thuật.
• Hư hỏng do ăn mòn: Môi trường có hóa chất, nhiệt độ hoặc độ ẩm cao sẽ ăn mòn bề mặt, làm giảm độ bền cơ học và rút ngắn tuổi thọ ổ trục.

Hình 1. Ổ trục hư hỏng do ăn mòn

Tiếp theo, ta cần tìm hiểu những nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các dạng hư hỏng này.

Nguyên nhân gây hỏng ổ trục

• Bôi trơn không đúng cách: Thiếu dầu hoặc dầu kém chất lượng khiến các bề mặt ma sát trực tiếp, phát sinh nhiệt và nhanh chóng dẫn đến hư hỏng ổ trục.
• Vận hành quá tải: Vượt quá tải trọng thiết kế sẽ gây nứt gãy cục bộ, biến dạng vòng bi và đẩy nhanh tốc độ mỏi.
• Lắp đặt sai kỹ thuật: Gây lệch tâm, khe hở không đều, hoặc siết không đúng lực siết – tất cả đều là nguyên nhân gây hỏng ổ trục tiềm tàng nếu không tuân thủ quy trình.
• Môi trường làm việc khắc nghiệt: Hóa chất ăn mòn hoặc nhiệt độ cao làm giảm độ cứng bề mặt và phá vỡ lớp bảo vệ, ảnh hưởng đến tuổi thọ ổ trục.
• Bảo trì không đầy đủ: Không thay dầu, không vệ sinh hoặc không kiểm tra định kỳ sẽ khiến tạp chất tích tụ, tăng mài mòn và phát sinh sự cố ổ trục.

Khi các hư hỏng xảy ra, hậu quả tác động đến hệ thống cơ khí là rất lớn.

Ảnh hưởng của hư hỏng ổ trục

• Giảm độ tin cậy thiết bị: Khi hư hỏng ổ trục xảy ra, hệ thống dễ ngừng hoạt động, gây mất ổn định và gián đoạn sản xuất.
• Rút ngắn tuổi thọ thiết bị: Hư hỏng mỏi, mài mòn và ăn mòn làm vòng đời ổ trục ngắn lại, giảm hiệu suất vận hành toàn bộ máy.
• Tăng chi phí sửa chữa: Chi phí thay ổ trục không chỉ đến từ linh kiện mà còn bao gồm thời gian dừng máy, nhân công và rủi ro sự cố ổ trục lặp lại.
• Ảnh hưởng sản xuất: Một ổ trục hỏng có thể làm ngừng cả dây chuyền, ảnh hưởng hiệu suất, gây thiệt hại sản lượng đáng kể.

Để hạn chế rủi ro, cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Biện pháp phòng ngừa và bảo trì ổ trục

• Chọn đúng loại ổ trục: Phải phù hợp điều kiện tải, môi trường làm việc và ứng dụng cụ thể – đây là yếu tố đầu tiên tránh hư hỏng ổ trục.
• Bôi trơn đúng cách: Chọn đúng loại dầu mỡ, thay đúng chu kỳ, đảm bảo ổ trục luôn có lớp dầu bảo vệ ổn định.
• Kiểm soát tải trọng hợp lý: Không để tải vượt quá định mức giúp ổ trục tránh bị nứt, mỏi hoặc phát sinh biến dạng.
• Lắp đặt đúng kỹ thuật: Dùng dụng cụ chuyên dụng, đảm bảo đồng tâm và khe hở đúng chuẩn giúp giảm thiểu nguyên nhân gây hỏng ổ trục do sai sót khi lắp ráp.
• Bảo trì định kỳ: Vệ sinh, thay dầu, đo khe hở – đây là quy trình không thể thiếu để giảm thiểu nguy cơ sự cố ổ trục.

Sau cùng, chúng ta cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động bảo vệ thiết bị.

Kết luận

Hư hỏng ổ trục có thể làm giảm hiệu suất và độ tin cậy của toàn bộ hệ thống máy móc. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp doanh nghiệp áp dụng biện pháp phòng ngừa hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Lựa chọn ổ trục phù hợp, lắp đặt chính xác và bảo trì đúng cách là điều kiện tiên quyết. Nhờ đó, có thể kéo dài tuổi thọ thiết bị và ngăn ngừa sự cố ngoài ý muốn trong sản xuất.

Nguồn: Theo ZKH